Το σπανάκι είναι από τα πιο ωραία φυλλώδη λαχανικά που καλλιεργούμε στον κήπο μας ή σε γλάστρα κυρίως το φθινόπωρο και το χειμώνα. Το σπανάκι, μαζί με το μαρούλι, θεωρούνται από τις πιο εύκολες καλλιέργειες λαχανικών, γι’ αυτό και το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε πρωτάρηδες κηπουρούς και σχολικούς κήπους. Λαχανικό υψηλής διατροφικής αξίας, το σπανάκι είναι πλούσιο σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά στοιχεία που θωρακίζουν την άμυνα του οργανισμού μας. Οι πιο γνωστές ποικιλίες σπανακιού είναι το παραδοσιακό αγκαθωτό σπανάκι λόγω του αγκαθωτού σπόρου, που έχει ορθωτή ανάπτυξη, και είναι πολύ ανθεκτική ποικιλία.
Το σπανάκι θέλει δροσερό καιρό και ηλιοφανείς θέσεις για να αναπτυχθεί και να ευδοκιμήσει την περίοδο του φθινοπώρου. Είναι, επίσης, ιδιαίτερα ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Την περίοδο της άνοιξης, προτιμάμε να το φυτεύουμε σε ημισκιερές θέσεις, καθώς σε σημεία με πολύ αναπτύσσεται πρόωρα ο ανθοφόρος βλαστός του που σταματάει τη βλάστηση και την παραγωγή τρυφερών φύλλων. Φυτεύουμε το σπανάκι σε γόνιμο, αφράτο έδαφος, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά που του εξασφαλίζουν καλή ανάπτυξη.
Το σπανάκι φυτεύεται με σπόρο απευθείας στο χωράφι, σε βάθος 2-3 εκατοστών. Για να επιτύχουμε την αραιή σπορά ανακατεύουμε το σπόρο του σπανακιού με λίγο χώμα σε ένα μπολ και το ρίχνουμε στα πεταχτά. Σκεπάζουμε με λίγο κομπόστ, το πατάμε με ένα φτυάρι και ποτίζουμε.
Σε κατάλληλες δροσερές συνθήκες θερμοκρασιών και υγρασίας, ο σπόρος του σπανακιού φυτρώνει μετά από λίγες μέρες. Μετά το φύτρωμα, καθώς το σπανάκι αναπτύσσεται στα 2-3 φύλλα, αν έχει γίνει πυκνή σπορά αραιώνουμε τα φυτά για να έχουμε καλύτερη και πιο ποιοτική παραγωγή. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγουμε, επίσης, την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών που ευνοούνται από την πυκνή φύτευση και τον κακό αερισμό. Αντί για σπόρο, μπορούμε να φυτέψουμε έτοιμα φυτά σπανακιού, διατηρώντας τις αποστάσεις φύτευσης στα 15-20 εκατοστά μεταξύ των φυτών και 30-40 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης.
Το σπανάκι θέλει τακτικό πότισμα σε μικρές δόσεις, καθώς διαθέτει επιφανειακό ριζικό σύστημα που δεν απλώνει ιδιαίτερα. Επιπλέον, χρειάζεται αυξημένα ποτίσματα καθώς ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες κατά την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού. Η καλλιέργεια του σπανακιού χρειάζεται προσεκτικό και συχνό ξεβοτάνισμα, δηλαδή απομάκρυνση των ανεπιθύμητων αγριόχορτων που εμποδίζει την ανάπτυξη των νεαρών φυτών του σπανακιού. Η διαδικασία του ξεβοτανίσματος μπορεί να γίνει με τα χέρια ή χρησιμοποιώντας ένα μικρό σκαλιστήρι, προσέχοντας να μην τραυματίσουμε τους βλαστούς του σπανακιού.
Συγκομίζουμε το σπανάκι 2 μήνες μετά τη μεταφύτευση, κόβοντας σταδιακά τα περιφερειακά φύλλα του, προκειμένου να πετύχουμε μεγάλη διάρκεια στη συγκομιδή των φύλλων για τις σαλάτες ή τις πίτες μας. Αν ξεριζώσουμε μονομιάς όλο το φυτό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τους βλαστούς του, που έχουν πολύ τραγανή γεύση και είναι ιδιαίτερα γευστικοί για σπανακόρυζο. Γενικότερα, προτιμούμε να συλλέγουμε τα φύλλα του σπανακιού όταν είναι πιο μικρά για να τα τρώμε τρυφερά στη σαλάτα, ενώ τα μεγαλύτερα φύλλα αξιοποιούνται σε συνταγές μαγειρικής.
Πώς γίνεται η καλλιέργεια σπανακιού σε γλάστρα στο μπαλκόνι;
Εαν δε διαθέτουμε κήπο, επιλέγουμε να φυτέψουμε σπανάκι σε γλάστρα στο μπαλκόνι μας. Η καλλιέργεια του σπανακιού σε γλάστρα δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, αρκεί να προτιμήσουμε μπαλκόνι με νότια ή δυτική έκθεση κατά την περίοδο του φθινοπώρου και με ανατολική έκθεση την περίοδο της άνοιξης. Χρησιμοποιούμε χαμηλές γλάστρες και ζαρντινιέρες, βάθους 20-30 εκατοστών, για τη μεταφύτευση, καθώς το σπανάκι έχει ριζικό σύστημα που παραμένει επιφανειακά.
Σχετικά με τις δυνατότητες συγκαλλιέργειας, το σπανάκι μπορεί να αναπτυχθεί πολύ αρμονικά παρέα με σέλινο, κρεμμύδι και σκόρδο και να μας δώσει εξαιρετική παραγωγή.
Για να πάρουμε σπόρους από το σπανάκι αφήνουμε κάποια φυτά να αναπτύξουν ανθοφόρο στέλεχος. Όταν δέσουν οι σπόροι και ωριμάσουν μαζεύουμε τους σπόρους και τους στεγνώνουμε στον ίσκιο για μια εβδομάδα.