Το ότι το νέο Σύνταγμα εγγυάται στο άρθρο 55 του «το δικαίωμα των αγροτών και των ιθαγενών στην ελεύθερη χρήση και ανταλλαγή παραδοσιακών σπόρων» είναι ένα γιγάντιο βήμα προς ένα μέλλον στο οποίο θα είναι δυνατό να παράγουμε και να ζούμε με αξιοπρέπεια στην ύπαιθρο, εξασφαλίζοντας φαγητό και καλή διαβίωση για όλους.
Από το CLOC-Via Campesina Chile. Osvaldo Zúñiga, πρόεδρος της Ranquil Federation. και Καμίλα Μοντετσίνος, γεωπόνος μηχανικός, μέλος της ANAMURI
Τι κάνει ένας αγρότης χωρίς σπόρους; Δεν μπορεί να σπείρει, δεν μπορεί να παράγει, δεν μπορεί να φάει ή να ζήσει από τη δουλειά του. Είναι μια ωμή και απαράδεκτη πραγματικότητα, την οποία γνωρίζουν πολύ καλά οι αγρότες και οι αυτόχθονοι λαοί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αγροτικοί πληθυσμοί, και ιδιαίτερα οι γυναίκες της υπαίθρου, διατήρησαν και φρόντισαν τους σπόρους τους από την αυγή της γεωργίας. Ήταν μια υπομονετική, στοργική, εκλεπτυσμένη και ενημερωμένη φροντίδα, η οποία οδήγησε πρώτα στην εξημέρωση όλων των καλλιεργειών που γνωρίζουμε σήμερα και στη συνέχεια στην ανάπτυξη μιας τεράστιας ποικιλίας που εκφράζεται σε χιλιάδες ποικιλίες πατάτας, καλαμποκιού, φασολιών, σιταριού, κολοκύθες, λαχανικά, οπωροφόρα δέντρα και βότανα. Χάρη σε αυτόν τον τεράστιο πλούτο που δημιούργησαν και φροντίζουν οι αγροτικές και οι αυτόχθονες κοινότητες, η γεωργία επεκτάθηκε και εμπλουτίστηκε σε όλο τον κόσμο, δίνοντας τροφή σε όλη την ανθρωπότητα και εξασφαλίζοντας τη βάση για την υλική, πολιτιστική και πνευματική εξέλιξη όλων των κοινωνιών.
Ο καλύτερος τρόπος για να φροντίσετε τους σπόρους είναι να τους καλλιεργήσετε και να επιτρέψετε σε άλλους να τους καλλιεργήσουν. Για το λόγο αυτό, μαζί με τη σπορά, τη χρήση και τη φροντίδα, η ανταλλαγή των σπόρων είναι επίσης απαραίτητη για τη διατήρηση του πλούτου, του σθένους και της παραγωγικότητάς τους. Χάρη σε αυτή την ανταλλαγή, το σιτάρι, το ρύζι και ένα μεγάλο μέρος των λαχανικών και των φρούτων που καταναλώνουμε σήμερα έφτασαν στη Χιλή. Χάρη σε αυτό, έφτασαν και καλαμπόκι, πιπεριές τσίλι και πάπρικα από την κεντρική Αμερική, ενώ πατάτες, ντομάτες και φράουλες διαδόθηκαν από τη Χιλή. Χάρη στην ανταλλαγή, σήμερα μπορούμε να φάμε ένα ευρύ φάσμα γεύσεων, αρωμάτων και υφών και υπάρχουν ποικιλίες προσαρμοσμένες στους πιο διαφορετικούς τύπους εδάφους, κλίματος, μορφές καλλιέργειας, κατανάλωσης και επεξεργασίας.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει. Ομάδα κοινωνιολόγων αμφισβητεί τον ρόλο των δημοσκοπήσεων ενώπιον του δημοψηφίσματος και ζητά τη δημιουργία νόμου που να τις ρυθμίζει
Οι σπόροι πεθαίνουν αν δεν καλλιεργηθούν και δεν ανταλλαχθούν. Οι αγρότες και οι αγροτικοί λαοί όλου του κόσμου το γνώριζαν αυτό εδώ και αιώνες, και η φροντίδα των σπόρων ήταν το κύριο καθήκον τους, συνδεδεμένο με παραδόσεις, γιορτές, τελετές και πνευματικότητα. Για χιλιάδες χρόνια, η διατήρηση και η ελεύθερη ανταλλαγή σπόρων θεωρούνταν θεμελιώδες και αναμφισβήτητο δικαίωμα, τόσο αναμφισβήτητο όσο και το δικαίωμα να φυτεύει κανείς και να τρέφεται. Τα τελευταία πενήντα χρόνια, ωστόσο, τα συστήματα αγροτικών σπόρων έχουν διαβρωθεί σοβαρά. Αφενός, τα συστήματα τεχνικής βοήθειας έχουν προωθήσει τους σπόρους της λεγόμενης Πράσινης Επανάστασης και έχουν δημιουργήσει ένα βλέμμα περιφρόνησης προς τις αγροτικές και παραδοσιακές ποικιλίες, το οποίο έχει ενισχυθεί από τις μεγάλες αλυσίδες μάρκετινγκ. Από την άλλη, μεγάλες εταιρείες, ειδικά οι υπερεθνικές, προσπάθησαν να μονοπωλήσουν την αγορά σπόρων και απαίτησαν αποκλειστικά δικαιώματα, πρώτα της εμπορευματοποίησης και μετά της αναπαραγωγής, τα οποία ονόμασαν δικαιώματα.
Οι εταιρείες σπόρων κέρδισαν περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 και αναμένουν να κερδίσουν διπλάσια σε δέκα χρόνια. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό που ζητούν οι εταιρείες είναι όλο και πιο εκτεταμένο, φτάνοντας επί του παρόντος στο σημείο να περιορίζουν τα δικαιώματα των αγροτών και των αυτόχθονων κοινοτήτων να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τους σπόρους τους. Αγροτικές και αυτόχθονες οργανώσεις στη Χιλή αντιστάθηκαν σθεναρά σε αυτή τη διαδικασία και κατάφεραν, με τη σημαντική υποστήριξη της κοινωνίας στο σύνολό της, να διατηρήσουν ζωντανές τις ανταλλαγές σπόρων και να σταματήσουν έναν νέο νόμο που μεγάλες διεθνικές εταιρείες προσπάθησαν να επιβάλουν από το 2012.
Οι οργανώσεις των αγροτών και των γηγενών λαών που συμμετείχαν στη Συνταγματική Συνέλευση περιέλαβαν στις κύριες προτάσεις τους για το Νέο Σύνταγμα το δικαίωμα των αγροτών και των γηγενών λαών στην ελεύθερη χρήση και ανταλλαγή παραδοσιακών σπόρων. Από την αρχή είχαμε την υποστήριξη της Συντακτικής Συνέλευσης που συνδέεται με τις αγροτικές κοινότητες, αλλά ήταν εξίσου απαραίτητο να εξηγήσουμε σε πολλούς άλλους τη σημασία αυτού του κανόνα και πώς συνδέεται στενά με το δικαίωμα στη διατροφή, με τη δυνατότητα ζωής και παραγωγής, στην ύπαιθρο και την επισιτιστική κυριαρχία της χώρας. Οι εξηγήσεις μας απέδωσαν καρπούς και ο κανόνας εγκρίθηκε με 114 ψήφους, φτάνοντας σε εγκάρσιο επίπεδο πολύ πάνω από τα απαραίτητα δύο τρίτα.