Συνεχίζουμε το οδοιπορικό μας στην Ινδία και στο κίνημα Navdanya που ίδρυσε η Δρ. Βαντάνα Σίβα. Το Navdanya δεν είναι απλά μια κίνηση για να σωθούν οι παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων. Είναι ένα κίνημα που έχει στόχο να προστατέψει και τους μικρούς αγρότες και πολύ περισσότερο τις γυναίκες, είναι ένα φεμινιστικό κίνημα επίσης.
Το 1987 είχα παρακολουθήσει ένα σεμινάριο στο MAICH στην Κρήτη για τη γεωργική βιοποικιλότητα. Ένας από τους εκπαιδευτές ήταν ο κ. Στέφανο Πατουλόζη, ο κ. Πατουλόζη είχε εργαστεί για χρόνια σε εξερευνητικές αποστολές παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων στην Αφρική. Μας είπε ότι μαζεύονταν στην πλατεία του χωριού, στον κύκλο κάθονταν οι άντρες και στη μέση έβαζαν τις ποικιλίες που καλλιεργούσαν. Οι γυναίκες ήταν πίσω από τον κύκλο, οι άντρες δεν ήξεραν να απαντήσουν σε καμία ερώτηση, για το πώς καλλιεργούν τους σπόρους, που τους συντηρούν και πως τους μαγειρεύουν, για όλες αυτές τις ερωτήσεις έστρεφαν το κεφάλι τους προς τα πίσω για να ρωτήσουν τις γυναίκες τους. Ο κ. Πατουλόζη είπε ότι οι γυναίκες έχουν διασώσει και διασώζουν τις παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων.
Τα χρόνια που ταξίδευα ανά την Ελλάδα για να βρω παραδοσιακούς σπόρους, έκανα την ίδια διαπίστωση. Ότι οι γυναίκες είναι αυτές που διασώζουν τους σπόρους. Οι γυναίκες είναι αυτές που μαγειρεύουν και άρα επιλέγουν τη θα βάλουν στο τραπέζι της οικογένειας.
Αυτές τις μέρες στην Ινδία και με την επαφή μας με τις γυναίκες αγρότισσες και τους αγρότες καταλήγουμε στο ίδιο συμπέρασμα. Οι γυναίκες διάσωσαν και συνεχίζουν ως σήμερα να διασώζουν τους σπόρους. Δεν υποτιμούμε την προσφορά των αντρών, απλά λέμε ότι τον καθοριστικό ρόλο τον έπαιξαν οι γυναίκες.
Χίλια ευχαριστώ προς όλες τις γυναίκες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης για την ανεκτίμητη προσφορά τους στη διατήρηση της γεωργικής βιοποικιλότητας.
Κείμενο και φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαϊνατούδης