Αποσπάσματα από το «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΠΟΡΩΝ»
«Manuel de Production de Semences» του Dominique Guillet ιδρυτή της Γαλλικής ΟργάνωσηςKOKOPELLI
ΤΟ ΚΡΕΜΜΥΔΙ
Βοτανική Ταξινόμηση
Το κρεμμύδι Allium cepa, ανήκει στην οικογένεια των
Alliaceae. Το γένος Allium, του οποίου η ταξινόμηση είναι πολύ σύνθετη περιλαμβάνει περισσότερα από 50 γνωστά είδη.
Συγκαλλιέργειες
Το κρεμμύδι απωθεί τη μύγα του καρότου. Σε αμοιβαιότητα η παρουσία του καρότου είναι ευνοϊκή για το κρεμμύδι , διότι εξασθενεί τις μολύνσεις από τη μύγα του κρεμμυδιού. Το κρεμμύδι αναπτύσσεται αρμονικά με την παρουσία της οικογένειας Brassicaceae (κραμβοειδή), με τις φράουλες τις ντομάτες και τα μαρούλια. Αντίθετα δεν κάνει καλή παρέα με τα φασόλια και τον αρακά. Ορισμένα φυτά του γένους Allium έχουν τοξική επίδραση στους φυτοπαθογόνους μήκυτες. ΟGrainge και ο Ahmed, στο βιβλίο τους “Handbook of Plants with Pest-Control Properties” (1988, Resource Systems Inst), αναφέρουν πολλά παραδείγματα. Έτσι οι μήκυτες, Alternaria tenuis, Aspergillus niger, Fusarium
oxysporum, Fusarium poae et verticillium alboatrum είναι ευαίσθητοι στο κρεμμύδι (επίσης και στοσκόρδο)
Επικονίαση-Γονιμοποίηση
Η ταξιανθία του κρεμμυδιού είναι μια ομάδα από μικρά λουλούδια σε σχήμα ομπρέλας που ποικίλουν σε αριθμό από 50 έως 2000. Τα λουλούδια είναι τέλεια (ερμαφρόδιτα, δηλ. το ίδιο λουλούδι αρσενικό και θηλυκό ). Κάθε λουλούδι αποτελείται από 2 ματσάκια τριών στημόνων το κάθε ένα, και από ένα στύλο που οδηγεί σε ωοθήκη με τρία τμήματα . Κάθε τμήμα περιέχει δύο ωάρια: Ως εκ τούτου, κάθε λουλούδι μπορεί να παράγει 6 σπόρους.
Τα μεμονωμένα λουλούδια δεν είναι σε θέση να αυτο-γονιμοποιούνται. Πράγματι, πρόκειται για πρώτανδρα λουλούδια: οι στήμονες απελευθερώνουν τη γύρη τους πριν τα στίγματα να είναι δεκτικά. Φαίνεται ότι η πλειοψηφία της γύρης ελευθερώνεται όταν το άνθος ανοίγει, και συγκεκριμένα μεταξύ ώρας 9 και ώρας 17 την πρώτη μέρα . Οι ανθήρες μέσα στο εσωτερικό μπουκέτο των τριών στημόνων απελευθερώνουν πρώτοι τη γύρη τους και στη συνέχεια το κάνουν οι ανθήρες στο μπουκέτο των περιφερειακών στημόνων. Αυτή η διαδικασία απελευθέρωσης της γύρης τελειώνει κανονικά πριν από το τέλος της δεύτερης ημέρας, αλλά μπορεί μερικές φορές να επεκταθεί και κατά τη διάρκεια της τρίτης ημέρας. Τότε το στίγμα γίνεται δεκτικό (και για πολλές ημέρες) αλλά δεν μπορεί να γονιμοποιηθεί παρά μόνο από τη γύρη άλλου άνθους. Το κρεμμύδι στο επίπεδο κάθε μεμονωμένου άνθους είναι στείρο αλλά στο επίπεδο της ταξιανθίας η του φυτού είναι συμβατό με τον εαυτό του.
Τα άνθη της σφαιρικής «ομπρέλας» ανθίζουν σταδιακά για τέσσερις εβδομάδες, με μέγιστη άνθιση κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υπάρχουν πάντα στήμονες που απελευθερώνουν γύρη, καθώς και στίγματα, που είναι δεκτικά. Υπάρχει μια σημαντική πλειοψηφία διασταυρωτών επικονιάσεων (σταυρογονιμοποιήσεις). (Μερικοί συγγραφείς, ωστόσο, αναφέρουν αυτογονιμοποίηση έως 9%).
Τα κρεμμύδια επικονιάζονται από έντομα, των οποίων η παρουσία είναι απαραίτητη για το σχηματισμό όμορφων φυτών, που φέρουν σπόρους. Μερικές μελέτες έχουν μετρήσει την παρουσία σχεδόν 270 ειδών εντόμων στα λουλούδια των κρεμμυδιών. Ωστόσο, από αυτά τα 270 είδη, μόνο μια δεκάδα είναι στην ουσία αποτελεσματικοί επικονιαστές και ειδικότερα οι μέλισσες, που προσελκύονται από τη γύρη και το νέκταρ (οι αδένες που φέρουν νέκταρ βρίσκονται στη βάση των στημόνων του άνθους του κρεμμυδιού). Το στέλεχος στο κρεμμύδι είναι κοίλο και η τομή του κυκλική, ενώ του πράσου δεν έχει κοιλότητα.
Για να διατηρηθεί η καθαρότητα της ποικιλίας, είναι σκόπιμο να απομονώνονται δύο ποικιλίες κρεμμυδιών που φέρουν σπόρους σε μια απόσταση που κυμαίνεται από 400 μέτρα σε ένα χιλιόμετρο ανάλογα με το περιβάλλον. Το κρεμμύδι μπορεί να διασταυρωθεί με κρεμμύδι-rocambole και μερικές φορές με τις ποικιλίες του είδους Allium fistulosum (σχοινόπρασο κλπ). Συνεπώς, είναι απαραίτητη η απομόνωση από αυτά τα φυτά. Είναι επιθυμητό να έχουμε στον κήπο καμιά εικοσαριά φυτά για σπόρους από την ποικιλία που έχουμε επιλέξει ώστε να προάγουμε τη διατήρηση μιας καλής γενετική ποικιλότητας. Αρκετές ποικιλίες κρεμμυδιών για σπόρους μπορεί να καλλιεργηθούν στον ίδιο κήπο, κάτω από μικρά τούνελ προστατευμένα με πέπλο, με προϋπόθεση ότι:
– εισάγουμε μίνι-κυψέλες εντόμων: μύγες, μέλισσες, βομβίνους και άκεντρες μέλισσες στις τροπικές περιοχές (γένος Trigona και Melipona).
– Ή, να ασκείται εναλλάξ το άνοιγμα των πανιών του τούνελ
Σποροπαραγωγή
Μπορούμε να διακρίνουμε πολλές φάσεις ανάπτυξης στο κρεμμύδι
.- Τη βλαστική φάση, της οποίας η βέλτιστη ανάπτυξη είναι σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 20 έως 25 ° C.
– Τη φάση σχηματισμού του βολβού που προκαλείται από συνδυασμό πιο υψηλών θερμοκρασιών (μεταξύ 25 ° C και 35 ° C) και μεγάλων ημερών (με κατώφλι φωτο-περιοδικό που κυμαίνεται από 11,30 ώρες σε 17 ώρες ανάλογα με τις ποικιλίες).\
– Τη φάση άρσης του λήθαργου, που εκδηλώνεται με βέλτιστο τρόπο σε θερμοκρασίες από 12-15 ° C και η οποία συγκεκριμενοποιείται με την εμφάνιση του κοτσανιού που θα φέρει μελλοντικά τους σπόρους.
– Τη φάση της ανθοφορίας που προκαλείται από δροσερές θερμοκρασίες (με νυκτερινές θερμοκρασίες κάτω των 15 ° C), αυτό είναι ιδιαίτερα αληθές για τις ποικιλίες που προέρχονται από την εύκρατη ζώνη ή τη Μεσογειακή.
Οι σπόροι κρεμμυδιού μπορούν να αναπτυχθούν με δύο τρόπους:
– Από τον σπόρο στο σπόρο.
– Από το βολβό στο σπόρο.
Αυτή η δεύτερη μέθοδος είναι προτιμητέα όταν είναι επιθυμητή η παραγωγή ποιοτικών σπόρων προς σπορά. Αφορά στη συγκομιδή των βολβών κατά την ωρίμανση, την επιλογή τους με βάση τις επιλεγμένες παραμέτρους, τη διατήρηση τους το χειμώνα και τη φύτευση τους την άνοιξη όταν θα έχουν περάσει οι κίνδυνοι για παγετούς. Ανάλογα με την υγρασία και τη θερμοκρασία, ορισμένες ποικιλίες μπορούν να αποθηκευτούν μέχρι και 10 ή 12 μήνες. Κάποιες πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν το γεγονός ότι τα κρεμμύδια μπορούν να διατηρηθούν πιο εύκολα είτε με πολύ υψηλές θερμοκρασίες ή, με πολύ κρύες (κοντά στο 0 ° C). Οι θερμοκρασίες δωματίου είναι οι πλέον επιβλαβείς για τη διατήρηση των κρεμμυδιών. Το κρεμμύδι καθοδηγείται έτσι προς διετές φυτό που θα παράγει τους σπόρους του στα τέλη του καλοκαιριού του δεύτερου έτους καλλιέργειας. Μπορεί να αποδειχθεί αναγκαίο να υποστηρίξουμε τα φυτά των οποίων τα λουλούδια μπορεί να φθάσουν ακόμα και τα δύο μέτρα ύψος. Οι σπόροι είναι ώριμοι όταν τα κοτσάνια αρχίζουν να σκουραίνουν. Έχουν μαύρο χρώμα και αρχίζουν να πέφτουν στο έδαφος. Στη συνέχεια μπορούμε να κόψουμε το κεφάλι του φυτού μαζί με ένα κομμάτι κοτσανιού, να το βάλουμε σε καφέ χάρτινη σακούλα, και να το κρεμάσουμε ανάποδα σε ένα στεγνό και καλά αεριζόμενο περιβάλλον για να ολοκληρωθεί η ξήρανση. Όταν αυτή ολοκληρωθεί, μπορούμε να κοσκινίσουμε τους σπόρους που είναι ανακατεμένοι με φυτικά υπολείμματα.
Είναι επίσης ενδιαφέρον να αναφέρουμε μια Αφρικανική τεχνική παραγωγής σπόρων που παρατηρήσαμε στην Μπουρκίνα Φασό και στη Σενεγάλη η οποία εφαρμόζεται σε πολλές Αφρικανικές χώρες. Οι αγρότες κόβουν το πάνω μέρος του κρεμμυδιού και το καταναλώνουν. Το κάτω μέρος θάβεται ελαφρά ή καλύπτεται με φυτοκάλυψη. Καθώς κάθε βολβός περιέχει πολλούς οφθαλμούς, τότε αναδύονται φύτρα στην περιφέρεια και τα μεταφυτεύουμε για να παράξει το καθένα ένα φυτό φορέα σπόρων.
Μια άλλη παρατήρηση που έγινε στη Σενεγάλη αφορά στην πρόωρη ανθοφορία φυτών κρεμμυδιού λόγω μη βιώσιμων γεωργικών πρακτικών (σπόροι κακής ποιότητας, εκφυλισμός εκείνων των φυτών που είναι υβρίδια, πολλές αγρο-τοξικές εφαρμογές, κ.λπ.). Καθόλου δεν συνιστάται να παίρνουμε σπόρους από φυτά κρεμμυδιού που έχουν πρόωρη ανθοφορία.
Η παραγωγή των σπόρων κρεμμυδιού μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη όταν οι κλιματικές συνθήκες είναι πολύ ζεστές και ξηρές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η υπερβολική θερμότητα μπορεί να αποτρέψει την καρποφορία ή να προκαλέσει την παραγωγή ενός νέκταρ που δεν είναι καθόλου εύγεστο για τις μέλισσες οι οποίες έτσι εγκαταλείπουν τα φυτά κρεμμυδιού που φέρουν σπόρο.
Οι σπόροι κρεμμυδιού έχουν μέση διάρκεια βλαστικότητας 2 χρόνια. Μπορούν, ωστόσο να διατηρήσουν μια δυνατότητα βλάστησης μέχρι τα 7 χρόνια. Στις ζεστές και υγρές τροπικές περιοχές, η διατήρηση των σπόρων δεν υπερβαίνει μερικές φορές ούτε τους λίγους μήνες. Ένα γραμμάριο περιλαμβάνει περίπου 250 σπόρους.
Μετάφραση από τα γαλλικά : Βάσω Κανελλοπούλου και Ηρώ Μπενεσσάια
Φωτογραφία: Κατια Τερλιτσιουκ
Περισσότερες πληροφορίες: www.peliti.gr / Fb: κοινότητα Πελίτι / YouTube: Peliti / twitter