Έπειτα από πολύχρονες μελέτες είναι πια ξεκαθαρισμένη η σημασία των Ζεόλιθων για την προστασία του περιβάλλοντος.Φυσικός ζεόλιθος και οικολογική γεωργία Πράγματι τα φυσικά αυτά ορυκτά χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού και για την απορρύπανση και απομόλυνση διαφόρων αποβλήτων. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση απαλλαγής του νερού από το εξασθενές χρώμιο και το αρσενικό, αφαίρεσης των ραδιενεργών ισοτόπων από τα ραδιενεργά απόβλητα και απομάκρυνσης των βαρέων μετάλλων και των ραδιενεργών νουκλεοτιδίων από το έδαφος.
Με τους Ζεόλιθους υποβοηθείται η ανάπτυξη των υδρόβιων οργανισμών και η δέσμευση και η απομάκρυνση των κυανοφυκών. Η παρουσία των Ζεόλιθων στις λίμνες και σε άλλους υδάτινους όγκους εξισορροπεί την οξύτητα, εμπλουτίζει με οξυγόνο, περιορίζει τα βακτήρια και βελτιώνει την ποσοτική και ποιοτική σύσταση της βιοκοινότητας. Δεν είναι αμελητέα και η συμβολή των Ζεόλιθων στην απορρύπανση των εδαφών και των χρησιμοποιημένων νερών στις βιομηχανικές περιοχές και την απόδοσή τους στη Γεωργία.
Σήμερα ολοένα και περισσότερο διευρύνεται η χρήση των φυσικών Ζεόλιθων στο φιλτράρισμα του νερού των ενυδρείων και στην απόσμηση της “άμμου” των γατιών και των σκυλιών. Μπορεί να αντικαταστήσει τα φωσφορικά άλατα στα απορρυπαντικά περιορίζοντας έτσι το φαινόμενο του ευτροφισμού. Σημαντική συνεισφορά παρατηρείται και στην πρόσμιξη φυσικών Ζεόλιθων στα απόβλητα ελαιουργίας, με στόχο την προσρόφηση των βαρέων μετάλλων, των τοξικών πολυφαινολών και των οσμών και τη χρησιμοποίηση του μίγματος αυτού ως εδαφοβελτιωτικού και λιπάσματος.
Ο ρόλος των φυσικών Ζεόλιθων στη μετάβαση από τη συμβατική στην οικολογική γεωργία
Η βασική έρευνα έχει αποδείξει πως οι φυσικοί Ζεόλιθοι αποτελούν δυναμικό υλικό για τη μετάβαση από τη συμβατική, στη σπουδαιότερη μορφή της αειφόρου γεωργίας, την οικολογική. Είναι γνωστό σε όλους πως στο εγγύς μέλλον θα υπάρξει απώλεια γεωργικής γης εξαιτίας της ανεξέλεγκτης ανθρώπινης παρέμβασης, της εκδήλωσης ακραίων φυσικών φαινομένων (πλημμύρες και αλατότητα εδαφών) και της καταχρηστικής χρησιμοποίησης των αγροχημικών. Ήδη πολλά στρέμματα γεωργικής γης “θυσιάζονται’ στο αστικό μπετόν. Δυσάρεστα οικολογικά φαινόμενα, όπως το βιολογικό κενό με τη μείωση της βιομάζας και η σιλίκωση της πεδόσφαιρας, κάνουν ολοένα και συχνότερα την εμφάνισή τους στο αγρο-οικοσύστημα. Τα συνθετικά ενεργειοβόρα φυτοπροστατευτικά προϊόντα εισάγουν στο περιβάλλον δραστικές ουσίες για τις οποίες δεν υπάρχουν φυσικοί μηχανισμοί αποδόμησης “δηλητηριάζοντας” έτσι την πεδόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και την ατμόσφαιρα.
Η στοιχειακή χημική λίπανση αχρηστεύει τόσο το εύφορο έδαφος, το οποίο για να σχηματιστεί χρειάζεται πολλές εκατοντάδες χρόνια, όσο και το λιγοστό γλυκό νερό του πλανήτη.
Οι βασικοί δρόμοι για τη μετάβαση στην οικολογική γεωργία είναι τρεις:
- Ο εμπλουτισμός του εδάφους με άζωτο με τη βοήθεια των αζωτολάβων φυτών και αζωτοβακτηρίων, σε αντικατάσταση των ανόργανων συνθετικών λιπασμάτων.
- Η βελτίωση της υφής του εδάφους με τη βοήθεια της βιομάζας και των φυσικών ορυκτών και όχι με τη μηχανική καλλιέργεια.
- Ο έλεγχος των αγριόχορτων, των εχθρών και των ασθενειών των καλλιεργούμενων φυτών με τη βοήθεια βιολογικών μέσων που έρχονται στο προσκήνιο με τη μελέτη από την αγροοικολογία του φαινόμενου της αλληλοπάθειας και την αναζήτηση φυσικών δραστικών ουσιών.
Σ’ αυτούς τους δρόμους συναντά συχνά ο ενδιαφερόμενος για την ανάπτυξη της οικολογικής γεωργίας, τους φυσικούς Ζεόλιθους.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως οι φυσικοί Ζεόλιθοι με το αρνητικό φορτίο και το μικροπορώδες της δομής τους αποτελούν πολύτιμο υλικό για την οικολογική γεωργία. Πράγματι η παρουσία τους σε ένα οικολογικό έδαφος μπορεί να βελτιώσει για πολλές δεκαετίες τη δομή του, να το εμπλουτίσει με θρεπτικά συστατικά και ιδιαίτερα σε φώσφορο, μαγνήσιο, ασβέστιο και κάλιο, να ρυθμίσει την οξύτητα σε επίπεδο που να διευκολύνεται η πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών του εδαφικού διαλύματος και να διασφαλίσει πολύτιμο νερό για τα φυτά σε συνθήκες λειψυδρίας.
Όσον αφορά στην επίδραση των φυσικών Ζεόλιθων στις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους αναφέρεται πως η προσθήκη στο έδαφος 0.5 τόνου ζεόλιθου, αύξησε τη δημιουργία ωφέλιμων για τη γεωργία συσσωματωμάτων διαμέτρου 1 – 10 mm κατά 75.25% σε σχέση με το μάρτυρα. Δημιουργήθηκαν επίσης περισσότερα κατά 14.51% συσσωματώματα μεγαλύτερα από τα 25 mm. Ακόμα η ταχύτητα διήθησης στα εδάφη με φυσικούς Ζεόλιθους στα πρώτα 9 λεπτά μετά την εφαρμογή είναι αυξημένη σε σχέση με το μάρτυρα κατά 10.7 ml (χιλιοστά του λίτρου).
Διαπιστώθηκε επίσης πως η προσθήκη φυσικών Ζεόλιθων στα καλλιεργούμενα εδάφη σε ποσότητα 0.5, 1.0 και 2 τόνους στο στρέμμα επί 3 χρόνια, αυξάνει την υγρασία τους κατά 21.2 – 24.0, 25.4% και 27,8 % στα αρδευόμενα και 25.3 – 29.6 ,30,5 και 32,2% στα μη αρδευόμενα αντίστοιχα. Γενικά τα θετικά αυτά αποτελέσματα παρατηρούνται σε όλες τις κατηγορίες εδαφών.
Έτσι εξηγούνται τα διαφορετικά αποτελέσματα που διαπιστώθηκαν στη Βουλγαρία, στο Αζερμπαϊτζάν και στη Γεωργία. Πράγματι, στη Βουλγαρία η προσθήκη στο έδαφος 2%, στο Αζερμπαϊτζάν 1% και στη Γεωργία 1 – 1.5% φυσικών Ζεόλιθων, διόρθωσε την οξύτητα κατά 0.44, 0.3 και 0.2 – 0.3 μονάδες αντίστοιχα. Ακόμα οι φυσικοί Ζεόλιθοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια απορρύπανσης του εδάφους και του νερού από τα βαριά μέταλλα και τις συμβατικές τοξίνες. Τέλος υπάρχουν αναφορές ελέγχου ορισμένων παθογόνων και εχθρών των καλλιεργούμενων φυτών.
Οι παραπάνω ευεργετικές δράσεις πρέπει να αποδοθούν στο μικροπορώδες των φυσικών Ζεόλιθων που μπορεί να φτάσει μέχρι και το 50% του αφυδατωμένου όγκου τους, στην παγίδευση για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι και 30% του βάρους τους κατιόντων ,τοξινών και βαρέων μετάλλων, στην υψηλή εναλλακτική ικανότητα που κυμαίνεται από 120 μέχρι 200 meq/ 100 g εδάφους, στην απόδοση στα φυτά του προσροφημένου μέχρι και 50% του βάρους νερού σε συνθήκες υδατικού στρες και στη μεγάλη περιεκτικότητα σε οξείδια του πυριτίου και αργιλίου που εισάγουν διασυστηματική επίκτητη αντοχή στα καλλιεργούμενα φυτά έναντι των εχθρών και ασθενειών.
Ειδικά στον τομέα της οικολογικής φυτοπροστασίας, βρέθηκε πως ο Ζεόλιθος σε ριζοπότισμα στη δόση 50 g/l (γραμμάρια στο λίτρο) σε φυτά μελιτζάνας που μολύνθηκαν τεχνητά με αιώρημα σπορίων πυκνότητας 10⁶ κονίδια/ml του εδαφογενούς παθογόνου Verticillium dahliae, εισήγαγε συστηματική αντοχή μεγέθους 3 – 18%.
Ακόμα η εφαρμογή φυσικών Ζεόλιθων σε ποσότητα 200 kg στο στρέμμα περιόρισε τις σηψιρριζίες κατά 30% σε φυτά του γένους Panax και κατά 15% σε φυτά του γένους Echinacea. H δράση αυτή αποδίδεται στην αύξηση των ανταγωνιστών μικροοργανισμών στη ριζόσφαιρα. Η χρήση σε ψεκασμούς φυλλώματος των φυσικών Ζεόλιθων δημιουργεί στο φυλλοπλάνο με την προσρόφηση της υγρασίας δυσμενείς συνθήκες για την βλάστηση των σπορίων και την στη συνέχεια εγκύστωση σε πολλά φυτοπαθογόνα.
Αναφέρεται η αντιμετώπιση του κυκλοκονίου της ελιάς (Spilocaea oleagina) με ψεκασμούς με σκόνη από φυσικούς Ζεόλιθους. Στην Ιταλία οι επιπάσεις με φυσικό Ζεόλιθο περιόρισαν τους πληθυσμούς των αφίδων στα οπωροφόρα δέντρα, πιθανώς εξαιτίας της άμεσης εντομοκτόνου δράσης και μη δεκτικότητας του φυλλοσφαιρικού περιβάλλοντος λόγω της ξηρότητας και αλκαλικότητας που προκαλεί. Ακόμα ο φυσικός Ζεόλιθος στη δόση 1 – 2 % συστήνεται σε ψεκασμούς για την αντιμετώπιση του Δάκου της ελιάς χωρίς να υπάρχουν σε ευρεία κλίμακα ερευνητικά δεδομένα για μία τέτοια εφαρμογή. Φαίνεται πως η όποια παρατηρούμενη αποτελεσματικότητα πιθανόν να οφείλεται στην εντομοαπωθητικότητα και στη δημιουργία δυσμενών συνθηκών επώασης των αυγών του εχθρού. Η διόγκωση μάλιστα απλών παρατηρήσεων έφερε στο προσκήνιο και ειδική ονομασία ελαιόλαδου.
Αποκτά ιδιαίτερη επίσης σημασία η δυνατότητα παρασκευής βιολογικών φυτοπροστατευτικών μέσων με βάση τα αιθέρια έλαια και τους φυσικούς Ζεόλιθους. Κι αυτό γιατί το αιθέριο έλαιο αποδίδεται σταδιακά και προστατεύεται από ενδεχόμενη αποδόμηση από τους μικροοργανισμούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το βιολογικό σκεύασμα με βάση το αιθέριο έλαιο του φυτού Azadirachta indica. Εμφανίζονται επίσης στην αγορά βιολογικά προϊόντα με βάση τους φυσικούς Ζεόλιθους και του θείου, που μπορούν να ελέγξουν τα ωίδια και τα ακάρεα. Σε καλλιέργεια τομάτας η προσθήκη στο έδαφος φυσικών Ζεόλιθων περιόρισε τις προσβολές από νηματώδεις. Πιθανή εξήγηση είναι η ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της ανταγωνιστικής των νηματωδών μικροχλωρίδας. Το βιολογικό σκεύασμα Trichodermin με βάση το Trichoderma lignorum (= Trichoderma viride) και του ζεόλιθου, χρησιμοποιήθηκε για την αντιμετώπιση των φουζαριώσεων των σιτηρών.Ο ανταγωνιστής μύκητας είναι προσροφημένος σε κόκκους 0.25 – 0.50 mm του φυσικού ορυκτού και αποδίδεται σταδιακά στη ριζόσφαιρα. Πράγματι το προϊόν αυτό μία ώρα μετά την εφαρμογή του απελευθέρωσε το 4 – 5% του ανταγωνιστή μύκητα. Τα αποτελέσματα ήταν ανώτερα κατά 30.2% σε σχέση με το συμβατικό σκεύασμα, που χρησιμοποιήθηκε ως μάρτυρας. Οι ανταγωνιστικοί μικροοργανισμοί Trichoderma harzianum και Pseudomonas fluorenscens σε συνδυασμό με φυσικό Ζεόλιθο έλεγξαν ικανοποιητικά τη σκληρωτινίαση (Sclerotium rolfsii) στη σόγια. Υπάρχει σήμερα πατέντα για την παρασκευή μυκητοκτόνου με βάση τους φυσικούς Ζεόλιθους.
Η χρήση του Ζεόλιθου μόνο του ή με τη συνιστώμενη λίπανση μειωμένη κατά 25% στο ρύζι, εισήγαγε επίκτητη ανθεκτικότητα στο παθογόνο Pyricularia oryzae. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ερευνητικές εργασίες στη Γεωργία, όπου η χρησιμοποίηση των φυσικών Ζεόλιθων περιόρισε τη βλάστηση του σπόρου των αγριόχορτων κατά 23%. Στην οικολογική φυτοπροστασία ο φυσικός Ζεόλιθος πατεντάρεται ολοένα και συχνότερο ως το κοκκώδες φυσικό υλικό που θα χρησιμεύει στη διαφύλαξη των οικολογικών δραστικών ουσιών με την απορρόφηση τους και στη συνέχεια βραδεία απελευθέρωση.
Έτσι το στοιχείο βιολογικό ή μη προστατεύεται από τη χημική ή βιολογική αλληλεπίδραση.
Στην πράξη οι φυσικοί Ζεόλιθοι συστήνονται για ψεκασμούς στη δόση 1 – 2% με τη μορφή σκόνης για προστασία από παγετό και ηλιοκαύματα και την αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών των φυτών για ριζοποτίσματα στην ποσότητα 3 – 5 % και για ενσωμάτωση σε βάθος 10 – 15 cm στην ποσότητα 75 – 100 στα σιτηρά, 100 – 150 στα βιομηχανικά φυτά,100 – 2000 στα κηπευτικά,100 – 150 στο αμπέλι και 100 – 150 kg/στρέμμα στη φράουλα. Στα εσπεριδοειδή συνιστάται στη δόση 5 – 10 kg/δέντρο.
Είναι γνωστό πως η γονιμότητα ενός εδάφους εξαρτάται από την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων. Η προσθήκη στο έδαφος ζεόλιθου σε ποσότητα 1.5 -3.0 τόνους το στρέμμα μπορεί να αυξήσει την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων μέχρι και 9.2% και να το εμπλουτίσει με 2.5 φορές περισσότερο ασβέστιο και 2.0 – 2.3 φορές περισσότερο μαγνήσιο για πέντε τουλάχιστον χρόνια. Ακόμα η σταδιακή απόδοση του αμμωνίου (ΝΗ4) και η προστασία του από ενδεχόμενη νιτροποίηση ή αεριοποίηση ή μεταφορά του ιδιαίτερα στα αμμώδη εδάφη έξω από τη ριζόσφαιρα, μπορεί να περιορίσει τη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων. Ο περιορισμός αυτός στη συμβατική γεωργία μπορεί να φτάσει στα 20 – 25%.
Όσον αφορά στην επίδραση των φυσικών Ζεόλιθων στη μικροχλωρίδα της πεδόσφαιρας, αυτή εξαρτάται από το είδος του εδάφους. Έτσι η προσθήκη ζεόλιθου σε χουμικά εδάφη λόγω της ταχύτερης αποσύνθεσης της οργανικής ουσίας, παρουσίασε μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών κατά 1.12%. Αντίθετα στα αργιλώδη εδάφη διαπιστώθηκε διπλασιασμός.
Οι ιδιότητες αυτές των φυσικών Ζεόλιθων είναι φυσικό να έχουν επίδραση στην ποσότητα και στην ποιότητα της παραγωγής. Υπάρχουν αναφορές για αυξήσεις της παραγωγής σε διάφορες καλλιέργειες από 17 – 66%, για βελτίωση της ποιότητας κατά 4 – 46% και για μειώσεις των λιπασμάτων στη συμβατική γεωργία κατά 56-100% , με την προσθήκη 250 – 500 kg φυσικών Ζεόλιθων στο στρέμμα. Μάλιστα αναφέρεται η αύξηση του μέσου βάρους του ριζώματος του ραπανιού κατά 72.2%, του παντζαριού κατά 151.6% και της του βολβού του κρεμμυδιού κατά 81.7%.
Η αλήθεια είναι ότι οι φυσικοί Ζεόλιθοι δεν είναι παρά ένα αδρανές ανόργανο πέτρωμα χωρίς βιομάζα, για την οποία η οργανική ουσία αποτελεί βασικό μέσο επιβίωσης. Η ευεργετική τους επίδραση στην ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της πεδοσφαιρικής βιοκοινότητας επικεντρώνεται κυρίως στη ρυθμιστική τους στην οξύτητα δράση και στην ικανότητα δημιουργίας, όπως αναφέρθηκε, συσσωματωμάτων. Η οργανική ουσία δεν είναι μόνο εδαφοβελτιωτικό. Είναι το “κλειδί” με το οποίο οι διάφοροι μικροέποικοι της βιοκοινότητας ανοίγουν τις αποθήκες των θρεπτικών συστατικών και τα καθιστούν αφομοιώσιμα για τα καλλιεργούμενα φυτά. Δεν είναι τυχαίο πως ορισμένοι επιστήμονες συνιστούν συνεφαρμογή των φυσικών Ζεόλιθων με τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς ή με χώμα.
Στα ανθοκομικά μείγματα οι φυσικοί ζεόλιθοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αναλογία 5-10%.Οι φυσικοί Ζεόλιθοι και η οργανική ουσία έχουν διακριτούς ρόλους μέσα στην πεδόσφαιρα. Ο συνδυασμός κομποστοποιημένης κοπριάς και φυσικών Ζεόλιθων δεν εξουδετερώνει τα πλεονεκτήματά τους.
Πηγή: https://www.thraceanzeolite.gr/
Διαβάστε ακόμη
