Αποσπάσματα από το «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΠΟΡΩΝ» «Manuel de Production de Semences» του Dominique Guillet ιδρυτή της Γαλλικής Οργάνωσης KOKOPELLI
ΑΓΓΟΥΡΙ
Βοτανική Ταξινόμηση
Το αγγούρι, Cucumis sativus,είναι μέλος της Οικογένειας Cucurbitaceae
Το γένος Cucumis περιλαμβάνει περίπου 38 γνωστά είδη. Υπάρχουν 5 τύποι αγγουριών…
Καλλιεργητικές Συμβουλές
Τα αγγούρια και τα μικρά αγγουράκια (για τουρσί) σπέρνονται σε σπορείο, περίπου 6 έως 8 εβδομάδες πριν από την περίοδο μεταφύτευσης
Συγκαλλιέργειες
Το καλαμπόκι και το αγγούρι αλληλο-προστατεύονται. Στα αγγούρια επίσης αρέσει η συντροφιά με τα φασόλια, αρακάς, ραπανάκια, μαρούλια, λάχανο, το σγουρό λάχανο, κουνουπίδι και ηλιοτρόπιο. Πιο συγκεκριμένα, τα ραπανάκια το προστατεύουν το αγγούρι από ορισμένα έντομα.
Τα αγγούρια επίσης ευνοούνται από την ανάπτυξη των κρεμμυδιών. Αντίθετα δεν συνιστάται να καλλιεργούνται κοντά στις πατάτες.
Στις ΗΠΑ, Ο William Duke (CornellUniversity) και ο Alan Putnam (Michigan University) διαπίστωσαν ότι ορισμένες ποικιλίες αγγουριών απομακρύνουν τα ζιζάνια με την απελευθέρωση ορισμένων τοξικών ουσιών. Μπορούν επίσης να προστατευθούν από τους νηματώδεις με τον ίδιο τρόπο.
Σύμφωνα με τον Haynes και τον Jones (1976), το αγγούρι έχει τη δυνατότητα να συνθέσει την cucurbitacine (ένα απωθητικό τύπου triterpène) που ενεργεί ενάντια στις προνύμφες του νηματώδους Meloidogyne.
Γονιμοποίηση-Επικονίαση
Το αγγούρι είναι ένα φυτό που φέρει λουλούδια θηλυκά και αρσενικά σε διαφορετικά μέρη (monoique). Το αγγούρι μπορεί να αυτό-γονιμοποιηθεί: ένα θηλυκό λουλούδι μπορεί να γονιμοποιηθεί από γύρη αρσενικού άνθους του ίδιου φυτού. Παρόλα αυτά επικρατούν οι διασταυρούμενες επικονιάσεις (σταυρο-γονιμοποιήσεις): το θηλυκό άνθος γονιμοποιείται από γύρη που προέρχεται από άλλα φυτά της ίδιας ή άλλης ποικιλίας. Ο κύριος φορέας της σταυρο-γονιμοποίησης είναι οι μέλισσες. Ανάλογα με τις περιοχές και τα περιβάλλοντα, η απόσταση απομόνωσης ανάμεσα σε δύο ποικιλίες αγγουριών συνίσταται να είναι από 400 μέτρα έως 1 χιλιόμετρο. Στην αρχή της ανάπτυξης, υπάρχουν συνήθως περισσότερα αρσενικά άνθη. Η έκφραση του φύλου στο αγγούρι γενικά επηρεάζεται από το περιβάλλον.
Τα αρσενικά άνθη επικρατούν τις ημέρες μεγάλης διάρκειας και με έντονη ηλιοφάνεια. Τα θηλυκά άνθη επικρατούν τις ημέρες σύντομης διάρκειας και λιγότερο έντονης ηλιοφάνειας.
Πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν ότι η πλειοψηφία των θηλυκών λουλουδιών εμφανίζεται τις ημέρες διάρκειας 11 ωρών.
Η τεχνική επικονίασης με το χέρι, στην περίπτωση που έχουμε πολλές ποικιλίες αγγουριών στον ίδιο κήπο είναι η ίδια όπως στις κολοκύθες. Το βράδυ, απλά χρησιμοποιούμε τη κολλητική ταινία (που προορίζεται για την προστασία των ακμών των πλαισίων στα έργα ζωγραφικής ) και την εφαρμόζουμε στην άκρη των λουλουδιών για να κρατήσουμε κλειστά το βράδυ τα αρσενικά και θηλυκά άνθη που θα άνοιγαν το πρωί.
Το πρωί τα αρσενικά άνθη κόβονται, απελευθερώνονται από την ταινία και τα πέταλα τους απομακρύνονται. Στη συνέχεια αφαιρείται απαλά η κολλητική ταινία του θηλυκού λουλουδιού.
Είτε το ένα ή το άλλο λουλούδι, εάν δεν είναι έτοιμα να ανοίξουν μόνα τους, δεν είναι «ώριμα»: Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαδικασία της επικονίασης με το χέρι.
Η επικονίαση γίνεται αλείφοντας τη γύρη των αρσενικών λουλουδιών στο στίγμα του θηλυκού λουλουδιού. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί μερικές φορές μια μέλισσα προσγειώνεται στη μέση της διαδικασίας της γονιμοποίησης. Σε αυτή την περίπτωση λόγω της εισβολής ξένης γύρης εγκαταλείπουμε την προσπάθεια σε αυτό το άνθος.
Αφού η επικονίαση γίνει σωστά, πρέπει να ξανακλείσουμε με προσοχή το θηλυκό άνθος απαλά με την κολλητική ταινία.
Να μην ξεχνάμε να βάζουμε αμέσως κηπευτικό κορδόνι γύρω από το μίσχο του επικονιασμένου λουλουδιού για να αναγνωρίσουμε εύκολα στο τέλος της σεζόν τους καρπούς που γονιμοποιήθηκαν με το χέρι. Το κορδόνι πρέπει να είναι χαλαρό για να επιτρέψει στο κοτσάνι αναπτυχθεί χωρίς προβλήματα. Συνίσταται η επικονίαση με το χέρι να γίνεται όσο το δυνατόν πιο νωρίς το πρωί. Στην ουσία οι επικονιάσεις που γίνονται στο τέλος του πρωϊνού σε μια εποχή πολύ ζεστή έχουν ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας καθώς η γύρις θα έχει ζεσταθεί θα έχει υποστεί ζύμωση και δεν θα είναι πλέον χρήσιμη. Δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ποια λουλούδια του αγγουριού είναι έτοιμα να ανοίξουν. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί πολύ διορατικότητα και πολύ μεγάλη υπομονή. Συμβουλεύουμε τους αρχάριους να εξασκηθούν στην τεχνική της επικονίασης με το χέρι, ξεκινώντας από τις κολοκύθες. Οι πιθανότητες επιτυχίας για γονιμοποίηση με το χέρι στα λουλούδια του αγγουριού είναι περίπου 85%. Δεν συνιστάται να χρησιμοποιείται αυτή η τεχνική κατά τη διάρκεια περιόδων ξηρασίας ή πολύ μεγάλης ζέστης.
Για μια παραγωγή σπόρων καλής γενετικής ποικιλότητας συνίσταται να καλλιεργούμε τουλάχιστον 6 φυτά από κάθε ποικιλία. Το ιδεώδες είναι να καλλιεργήσουμε μια δωδεκάδα. Οι καλλιεργητές που επιθυμούν να παράγουν τους δικούς τους σπόρους μπορούν χωρίς πρόβλημα να καλλιεργήσουν μαζί μια ποικιλία αγγουριού (Cucumis sativus), μια ποικιλία πεπονιού (Cucumis melo) και μια ποικιλία καρπουζιού (Citrullus lanatus). Αυτά τα φυτά δεν μπορούν να υβριδοποιηθούν μεταξύ τους.
Σποροπαραγωγή
Είναι απαραίτητο να αφήσουμε τους καρπούς να ωριμάσουν εντελώς επάνω στο φυτό πριν πάρουμε τους σπόρους. Αυτό σημαίνει ότι τα αγγούρια δεν είναι πλέον εδώδιμα: έχουν μεγαλώσει πολύ και έχουν αρχίσει να μαλακώνουν. Στην πλήρη ωριμότητα, η επιφάνεια του καρπού παίρνει το τελικό χρώμα που είναι χαρακτηριστικό της κάθε ποικιλίας . Επιπλέον, όταν οι σπόροι είναι ώριμοι στο εσωτερικό του καρπού, ο μίσχος έχει τάση να ξεραίνεται. Για να πάρουμε τους σπόρους κόβουμε το αγγούρι κατά μήκος στη μέση και αδειάζουμε το εσωτερικό κοίλωμα με ένα κουτάλι.
Συνίσταται να αφήσουμε τους σπόρους να υποστούν ζύμωση για μερικές ημέρες (σε συνάρτηση με την γύρω θερμοκρασία) μέσα σε λίγο χυμό και νερό. Το νερό δεν πρέπει να είναι πολύ γιατί τότε θα επιβραδύνει τη διαδικασία ζύμωσης. Το δοχείο πρέπει να βρίσκεται σε μέρος σκιασμένο και προστατευμένο, καλυμμένο με τούλι για να αποφύγουμε τις μύγες. Η διαδικασία ζύμωσης επιτρέπει στους σπόρους να αποδεσμευτούν εύκολα από τον πολτό που τους περιβάλλει και να καθαρισθούν με άνεση .
Η διαδικασία ζύμωσης ολοκληρώνεται όταν η πλειοψηφία των σπόρων έχουν κάτσει στον πάτο του δοχείου. Τότε πλένονται με πολύ νερό σε ένα σουρωτήρι με πολύ λεπτό πλέγμα και αμέσως τοποθετούνται για ξήρανση.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της ξήρανσης συνίσταται να ξεχωρίζουμε με τα δάκτυλα τους σπόρους που είναι κολλημένοι μεταξύ τους. Η ξήρανση διαρκεί από 5 έως 10 ημέρες ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες. Οι σπόροι του αγγουριού και του μικρού αγγουριού (για τουρσί) έχουν μέση περίοδο βλαστικότητας τα δέκα χρόνια και περισσότερο. Μπορούμε να βρούμε κατά προσέγγιση 100 έως 500 σπόρους σε ένα καρπό ανάλογα με την ποικιλία . Σε ένα γραμμάριο αντιστοιχούν 30 έως 40 σπόροι και πάλι ανάλογα με την ποικιλία.
Και μια μικρή ιστορία, ο R.W. Robinson αναφέρει ότι οι σπόροι μιας ποικιλίας αγγουριού προερχόμενης από την Ινδία που παράχθηκαν το 1955 (στον πειραματικό σταθμό Γενεύη στην πολιτεία της νέας Υόρκης) και αποθηκεύθηκαν από το 1971(σε θερμοκρασία λίγο πιο κάτω από 0 βαθμούς και σε σχετική υγρασία 17%) φυτεύτηκαν το 1986: μετά από 31 χρόνια, οι σπόροι βλάστησαν σε ποσοστό άνω του 90% με δυναμικά σπορόφυτα ! Αυτή η ανώνυμη Ινδική ποικιλία που της δόθηκε μητρώο PI 197087 παρουσίασε αντίσταση σε 7 ασθένειες και στις κόκκινες αράχνες. Χρησιμοποιήθηκε ως γονέας για τις σύγχρονες ποικιλίες Pixie και Polaris.
Αυτή η ιστορία αποκαλύπτει κατ αρχήν την ικανότητα των σπόρων να επιβιώσουν μέσα στο χρόνο όταν υπάρχουν καλές συνθήκες συντήρησης. Αποκαλύπτει επίσης την τεράστια σημασία της βιοποικιλότητας. Μια άγνωστη Ινδική ποικιλία μπόρεσε να μεταδώσει την ανθεκτικότητα της σε πολλές ασθένειες που χρησιμοποιούνται στην εντατική γεωργία.
Από την άλλη πλευρά ο L. N. Bass ανέφερε το 1980, ότι υπήρχε ελάχιστη μείωση της βλαστικότητας στην πλειοψηφία των ποικιλιών αγγουριού, πεπονιών και καρπουζιών μετά από 9 χρόνια συντήρηση στους 10 βαθμούς και σε σχετική υγρασία 50%.Αυτές οι έρευνες αποδεικνύουν ότι οι σπόροι του αγγουριού μπορούν να κρατήσουν άθικτη την βλαστική τους ικανότητα για ένα τέταρτο του αιώνα εάν φυλάσσονται σε δροσιά και χωρίς υγρασία.
Μετάφραση από τα γαλλικά : Βάσω Κανελλοπούλου και Ηρώ Μπενεσσάια
Φωτογραφία: Κάτια Τερλιτσίουκ.
Περισσότερες πληροφορίες: www.peliti.gr / Fb: κοινότητα Πελίτι / YouTube: Peliti / twitter